Insights

1. Düzenlemenin Kapsamı

1.1. Türkiye'de bulunan alıcılara gönderilen ticari elektronik iletilere uygulanan yasal düzenlemelerin kapsamı nedir?

6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun¹ (“E-Ticaret Kanunu”) ve Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik² (“Yönetmelik”), Türkiye'de bulunan alıcılara gönderilen ticari elektronik iletiler için geçerli düzenleyici çerçeveyi oluşturmaktadır. Yukarıdakilere ek olarak, pazarlama faaliyetleri sırasında genellikle kişisel veri işleme faaliyetleri de gerçekleştirileceğinden, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu hükümleri de dikkate alınmalıdır.

1.2. Kimler Yönetmelik kapsamındadır?

Türkiye'de veya yurt dışında ikamet eden ve Türkiye'de bulunan alıcılara elektronik ticari ileti göndermek isteyen tüzel veya gerçek kişiler (“Hizmet Sağlayıcı(lar)”) ile ticari elektronik ileti gönderimini Hizmet Sağlayıcı'nın talimatlarıyla başlatan aracı hizmet sağlayıcılar Yönetmelik kapsamındadır.

Bu SSS, Hizmet Sağlayıcılar'ın yükümlülüklerine ilişkin olarak hazırlanmıştır ancak Hizmet Sağlayıcı'nın talimatlarıyla ticari elektronik ileti gönderimini başlatan aracı hizmet sağlayıcılar da E-Ticaret Kanunu ve Yönetmelik kapsamında düzenlenmektedir.

1.3. Ticari elektronik ileti nedir?

Yönetmelik'e göre ticari elektronik iletiler; telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletiler olarak tanımlanmaktadır.

Başka bir deyişle, ticari elektronik iletiler, Hizmet Sağlayıcılar tarafından işletmelerini/mallarını/hizmetlerini tanıtmak, tanınırlığını artırmak, reklamını yapmak veya hatırlatmak gibi amaçlar ile alıcılara elektronik ortamda gönderilen iletilerdir (örneğin, e-postalar, kısa mesajlar ve yapılan telefon aramaları).

Bu amaçlar, ise geniş yorumlanmaktadır. Örneğin, doğum günü mesajları gönderiminin veya bayram tebriklerinin, alıcı nezdinde marka değerini ve sadakatini artırdığı için ticari niyetle yapıldığı kabul edilmektedir.

Aşağıdaki ileti türleri ise Yönetmelik kapsamında değildir;

• 5/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu kapsamındaki işletmecilerin abone ve kullanıcılarına; münhasıran kendi mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak ya da işletmesini tanıtmak amacıyla gönderdiği ticari elektronik iletiler,
• Vakıf üniversitelerinin ve diğer özel eğitim ve öğretim kurumlarının öğrencilerine ve bunların velilerine gönderdiği iletiler,
• Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile kamuya yararlı dernekler ve vergi muafiyeti sağlanan vakıfların, kendilerine ait ticari işletmelerin faaliyetleriyle ilgili olarak üyelerine gönderdiği iletiler,
• 15/2/2011 tarihli ve 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun hükümlerine göre radyo ve televizyon yayıncılığı yapan kuruluşlarca, kamuoyunu bilgilendirmek ve eğitmek amacıyla yapılan yayın hizmetlerine ilişkin bilgilendirme iletiler,
• Devlet, mahalli idareler ve diğer kamu tüzel kişilerinin kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla gönderdikleri iletiler,
• Fiziksel yöntemlerle gönderilen iletiler, ör. kurye ile gönderilen iletiler.

1.4. Ticari elektronik ileti göndermek için alıcının onayının ne zaman alınması gerekir?

Kural olarak, ticari elektronik ileti göndermek için alıcının önceden onayı alınmalıdır. Bu kapsamda Hizmet Sağlayıcılar ticari elektronik ileti göndereceği alıcıların onayını önceden ve Yönetmelik ile ilgili mevzuata uygun olarak almalıdır³.

Yönetmelik ayrıca, elektronik iletiler için onay gerektirmeyen bazı istisnalara da yer vermektedir;

• Tacir ve esnaflara gönderilen ticari elektronik iletiler. Bu nedenle, alıcı bir tacir ya da esnafsa, Hizmet Sağlayıcılar'ın ticari elektronik ileti göndermek için onay olması zorunlu değildir (gönderimler, alıcının ret hakkını kullanması halinde bu ret tarihine kadar yapılabilecektir).
• Alıcının kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla iletişim bilgilerini vermesi hâlinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik elektronik iletiler.
• Devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletiler.
• Sermaye piyasasına ilişkin mevzuat uyarınca aracılık faaliyetinde bulunan şirketlerce müşterilerine bilgilendirme amaçlı gönderilen ticari elektronik iletiler.

2. Hizmet Sağlayıcılar'ın Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi'ne (“İYS”) Kayıt Yükümlülüğü

2.1. Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi (“İYS”) nedir?

Yönetmelik'te 4 Ocak 2020 tarihinde yapılan değişiklik ile Türkiye Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi (“İYS”) getirilmiştir.

Türkiye'de bulunan alıcılara elektronik ticari ileti göndermek isteyen Hizmet Sağlayıcılar, İYS'ye kaydolmak ve ilgili faaliyetlerini Yönetmelik ile uyumlu hale getirmekle yükümlüdür. Kayıt için son tarih 1 Eylül 2020'dir⁴.

2.2. İYS ne gibi işlevler sunmaktadır?

İYS'nin temel işlevleri şunlardır⁵: (i) ticari elektronik ileti onaylarının alınması, (ii) alıcılar tarafından reddetme hakkının kullanılması ve (iii) mevzuata aykırı gönderilen ticari elektronik iletilerle ilgili şikayetlerin yönetilmesi. Alıcının onay verip vermediği, iletilerin gönderilmesinden önce İYS üzerinden teyit edilecektir.

2.3. Kimler İYS'ye kaydolmalıdır?

Türkiye'de bulunan alıcılara elektronik ticari ileti göndermek isteyen gerçek veya tüzel kişiler (Hizmet Sağlayıcılar) İYS'ye kaydolmak ve ilgili faaliyetlerini Yönetmelik'e uygun hale getirmekle yükümlüdür. Bu kapsama giren Türkiye'de veya yurt dışında bulunan Hizmet Sağlayıcılar'ın 1 Eylül 2020 tarihine kadar İYS'ye kaydolmaları ve onaylı alıcı listeleri ile birlikte birtakım bilgileri sunmaları gerekmektedir.

2.4. Türkiye'de bulunan alıcılara ticari elektronik ileti gönderen yabancı Hizmet Sağlayıcılar'ın kaydolması gerekmekte midir?

Evet. Yurt dışında bulunan Hizmet Sağlayıcılar ile ilgili olarak İleti Yönetim Sistemi A.Ş. (İYS operasyonlarını yürüten kuruluş) bu konuyu resmi web sitesinde açıklığa kavuşturmuştur;

“Türkiye'de yerleşik olsun ya da olmasın, ticari elektronik ileti göndermek isteyen gerçek ya da tüzel kişilerin anılan mevzuat hükümlerine uygun davranması ve Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi'ne (İYS) kaydolması gerektiği değerlendirilmektedir. Bu itibarla Türkiye'de yerleşik olmayan ancak Türkiye'deki alıcılara ticari elektronik ileti gönderen firmaların apostil tasdiki yapılmış faaliyet belgeleriyle başvurudaki yetkililerin yetki belgelerini bilgi@iys.org.tr'ye göndermeleri gerekmektedir. Aynı belgeler daha sonra posta yoluyla da İleti Yönetim Sistemi A.Ş. Merkez adresine iletilmelidir.”

Bu nedenle, yurt dışında bulunan ve Türkiye'deki alıcılara ticari elektronik ileti gönderen Hizmet Sağlayıcılar'ın da İYS'ye kaydolma ve Yönetmelik'in gerekliliklerine uyma yükümlülüğü altındadır.

2.5. Kayıt yükümlülüğü için herhangi bir istisna var mıdır?

Lütfen Cevap 1.3'e bakınız. Yönetmelik kapsamına girmeyen iletileri gönderen Hizmet Sağlayıcılar'ın İYS'ye kaydolma yükümlülüğü de bulunmamaktadır.

2.6. Hizmet Sağlayıcılar doğrudan pazarlama iletilerini (kişilere değil) Türkiye'de yerleşik şirketlere göndermeleri halinde de kaydolmakla yükümlü müdür?

Evet. Her ne kadar şirketler bu gönderimleri kapsamında tacirler/esnaflar için öngörülen istisnada yararlanma ihtimali bulunsa da ve ön onaya ihtiyaç duymasalar da bu Hizmet Sağlayıcılar'ın 1 Eylül 2020'ye kadar İYS'ye kaydolma ve ticari elektronik ileti göndermeden önce tacir/esnaf olan alıcının iletişim adresini İYS'ye yükleme yükümlüğü devam etmektedir.

2.7. Kayıt adımları/aşamaları nelerdir?

Kayıt formunun ilk adımı, irtibat kişisinin e-posta adresini gerektirmektedir ve sağlanan bu adrese İYS tarafından bir doğrulama kodu gönderilecektir. Bu kodun girilmesinden sonra kayıt süreci başlayacaktır.

Türkiye'de bulunan Hizmet Sağlayıcılar (i) MERSIS numaralarını ve (ii) şirket yetkilisi kişinin kimlik numarasını girmelidir. Şirketin MERSİS numarası ile yetkili kişinin kimlik numarası eşleştiğinde, sistem tarafından otomatik olarak doldurulan ön başvuru formu oluşturulacaktır. Sistemin otomatik doldurmadığı sair bilgiler girildikten sonra, bir doğrulama kodu gönderilecek ve Hizmet Sağlayıcı İYS'nin ana özelliklerinin kullanımına ilişkin olan taahhüdü (“Taahhüt”) indirebilecektir. Bu Taahhüt, ilgili yetkili kişinin elektronik imzası ile imzalanır ve ardından süreç takibi için kullanılacak bir başvuru kodu gönderilecektir. Başvuru sırasında sunulan bilgi ve belgelerin tümünün doğrulanması üzerine Hizmet Sağlayıcı İYS hesabını kullanabilecektir.

Yabancı Hizmet Sağlayıcılar'ın ise şu belgeleri sunmaları gerekmektedir: (i) imza sirküleri, (ii) apostil tasdiki yapılmış faaliyet belgeleri ve (iii) İYS'nin ana özelliklerinin kullanımına ilişkin taahhüdün imzalı versiyonu.

Kaydolan Hizmet Sağlayıcı, onaylı veri tabanını markalarına ayırmak istiyorsa (bu ayrımın yapılması zorunlu değildir), ticari markalarını ve ilgili ticari markaya göre onaylı elektronik iletişim adreslerini girmelidir. Hizmet Sağlayıcılar, kayıt işlemlerini gerçekleştirdikten sonra “ticari marka ekle” bölümünü (ticari marka kayıt sertifikasının zorunlu olmadığı bir bölümdür) kullanabilir ve/veya ticari markalarının mevcut durumunu güncelleyebilir.

2.8. İYS, Hizmet Sağlayıcılar'ın “onaylı iletişim bilgilerini” sisteme yüklemelerini gerektirmektedir. Bu gereklilik nasıl yerine getirilecektir? Hizmet Sağlayıcılar İYS'ye hangi bilgileri yüklemelidir?

Mevcut duruma göre Hizmet Sağlayıcılar'dan, diğer birtakım girişlere ek olarak şu verileri yüklemeleri beklenmektedir; (i) alıcının ilgili iletişim bilgileri (telefon numarası/e-posta adresi), (ii) alıcının iletişime geçilmesine onay verdiği kanal, (iii) alıcının onayı verdiği kanal ve (iv) onay tarihi ile ilgili veriler. Veri girişine ilişkin süreçlerin henüz açıklığa kavuşturulmadığına ve ilgili arayüzlerin yükleme için açılmasından sonra talep edilen veri setlerinin farklılık gösterebileceğine dikkat edilmelidir.

2.9. İYS'ye kayıt için uygulanan bir ücret var mıdır?

İYS'ye kayıt ücretsizdir. Temel kayıt ile; izin sorgulama, günlük raporlama, izin ekleme veya değiştirme, marka ve bayi yönetimi ile 1 Eylül 2020'ye kadar mevcut veri tabanını yükleme imkanları sunulmaktadır. Bu işlemler İYS internet sitesi üzerinden elle gerçekleştirilebilmektedir. Bu temel hizmetler, giriş yapılan adres sayısından bağımsız olarak ücretsiz sunulur ancak bu kapsamında entegrasyon (API) modülü ve IYS yolu (onay/reddin İYS üzerinden alınması sağlayan yöntemler) modülü bulunmamaktadır.

Bunlara ek olarak katma değerli hizmet paketleri öngörülmektedir. Hizmet paketleri İYS'nin resmi internet sitesinden incelenebilecektir. Temel olarak paketler, giriş yapılacak adres sayısı ve modüller üzerinden tanımlanmaktadır ve seçilen paket doğrultusunda yıllık ücretler öngörülmektedir.

2.10. Kayıt İngilizce, Türkçe veya her iki dilde mi gerçekleştirilmektedir?

İYS portalı şu anda sadece Türkçe dilinde hizmet vermektedir.

2.11. İYS'ye kayıtlı olmamanın yaptırımı nedir?

İYS'ye kayıtlı olmayan Hizmet Sağlayıcılar'ın onaylarını İYS'ye yüklemeleri mümkün olmayacaktır. E-Ticaret Kanunu ve Yönetmelik ise İYS'ye yüklenmeyen onayların geçersiz sayılacağını belirtmektedir. Bu nedenle, kayıt olunmaması halinde mevcut ve gelecekteki onaylar (İYS'ye yüklenememeleri nedeniyle) geçersiz olacaklardır.

Ticari elektronik iletilerin geçerli bir onay olmadan gönderilmesi ise E-Ticaret Kanunu ve Yönetmelik'in ihlali anlamına gelecektir ve bu kapsamda 1,899 Türk lirasından 9,514 Türk lirasına kadar idari para cezası söz konusu olabilecektir. Hizmet Sağlayıcı'nın aynı anda birden fazla alıcıya onaysız ticari elektronik ileti göndermesi halinde ise ilgili idari para cezası, on katına kadar arttırılarak uygulanacaktır.

Buna ek olarak, alıcının onay durumunun İYS'den kontrol edilmemesi nedeniyle ret hakkını kullanmış olan bir alıcıya (mevzuatın öngördüğü şekilde) üç iş günü içerisinde ileti gönderiminin durdurulmaması riski gündeme gelebilecektir. Bu hallerde ise E-Ticaret Kanunu, 3.799 Türk lirasından 28.544 Türk lirasına kadar idari para cezası uygulanmasını öngörmektedir.

3. Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi'ne (“İYS”) Kayıt Sonrası Yükümlülükler

3.1. Kayıt sonrası alıcıların ret taleplerine ilişkin süreç nasıl ilerlemektedir? Hizmet Sağlayıcılar'ın İYS üzerinden alıcıların onay durumlarını sürekli kontrol etmesi gerekmekte midir?

Alıcıların ret haklarını kullanmasına ilişkin olarak Hizmet Sağlayıcılar nezdinde aşağıda belirtilen iki yükümlülük gündeme gelebilecektir;

• 1 Aralık 2020'den sonra, ileti göndermeden önce ilgili alıcıların İYS üzerinden onay durumlarının kontrol edilmesi zorunludur ve
• Hizmet Sağlayıcılar, doğrudan kendisine iletilen retleri üç iş günü içerisinde İYS'ye bildirmekle yükümlüdür. Alıcının ret hakkını doğrudan İYS üzerinden kullanması halinde ise Hizmet Sağlayıcı'nın bu kapsamındaki tek yükümlülüğü, yukarıda (i) altında tanımlanan yükümlülükten ibaret olacaktır.

Hizmet Sağlayıcılar'ın İYS'ye yüklemiş olduğu onaylı girişler kapsamında, bu alıcıların onay durumunu kontrol etme yükümlülüğünün ise 1 Aralık 2020'den önce de söz konusu olacağı önem arz etmektedir. Diğer bir deyişle, (onayları yüklenmiş olan) bu alıcılara ilişkin kontrol yükümlülüğü, yükleme tarihi ile 1 Aralık 2020 tarihi arasındaki dönem boyunca da mevcut olacaktır.

Onay durumunu kontrol etme yükümlülüğü, (i) tüketici ve (ii) tacir ve esnaf olan alıcılara ilişkindir. Aşağıdaki iletiler için ise -Yönetmelik reddetme imkanı öngörmediği için- onay durumlarının kontrol edilmesi gerekli olmayacaktır;

• Alıcının kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla iletişim bilgilerini vermesi hâlinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik elektronik iletiler.
• Devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletiler.
• Sermaye piyasasına ilişkin mevzuat uyarınca aracılık faaliyetinde bulunan şirketlerce müşterilerine bilgilendirme amaçlı gönderilen ticari elektronik iletiler.

3.2. İYS'ye kaydolduktan sonra uyum kapsamında hangi yükümlülükler söz konusu olacaktır?

Yukarıda açıklandığı üzere Hizmet Sağlayıcı tarafından İYS'ye kaydolma ve ilgili onaylı iletişim bilgilerini İYS'ye yükleme yükümlülüklerinin yerine getirilmesinden sonra İYS üzerinden alıcıların onay durumlarını kontrol etme yükümlülüğü sürekli olarak devam edecektir.

Bu yükümlülüklere ek olarak, Hizmet Sağlayıcılar'ın aşağıda yer alan düzenlemelere uygun bir şekilde faaliyetlerini sürdürmesi gerekmektedir;

• İYS haricinde bir yöntemle elde edilen onayların üç iş günü içerisinde İYS'ye bildirilmesi gerekecektir. Bu süre içerisinde İYS'ye bildirilmeyen onaylar geçersiz sayılacaktır.

• Hizmet Sağlayıcılar aynı zamanda ret bildirimlerini de üç iş günü içerisinde İYS'ye bildirmelidir.

• Ticari elektronik iletiler, (Hizmet Sağlayıcı hakkındaki bilgiler ile ret imkanı dahil olmak üzere) Yönetmelik'te öngörülen belirli unsurları ve bilgileri içermelidir.

• Aşağıda yer alan iletiler için alıcının ön onayını gerektirmemekle birlikte, Hizmet Sağlayıcı'nın bu istisnalara dayanarak ön onay almadan ileti göndermesi halinde hangi istisnaya dayandığı konusunda aracı hizmet sağlayıcıya beyanda bulunması gerekmektedir;
• Alıcının kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla iletişim bilgilerini vermesi hâlinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik elektronik iletiler,
• Devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletiler.
• Sermaye piyasasına ilişkin mevzuat uyarınca aracılık faaliyetinde bulunan şirketlerce müşterilerine gönderilen bilgilendirme amaçlı ticari elektronik iletiler.

• Ticari elektronik iletilerle ilgili şikayetlerin İYS üzerinden yapılması mümkündür. E-Devlet (turkiye.gov.tr), Ticaret Bakanlığı web sitesi ve şikâyetçinin ikamet ettiği yerdeki il müdürlüğü aracılığıyla şikayetler iletilebileceği gibi, bunlara ek olarak, İYS aracılığıyla da iletilebilecektir.

• Onay kayıtları onayın geçerliliğinin sona erdiği tarihten, ticari elektronik iletilere ilişkin diğer kayıtları ise kayıt tarihinden itibaren üç yıl süreyle saklanmalıdır.

1 5 Kasım 2014 tarihli ve 29166 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ve 1 Mayıs 2015 tarihinde yürürlüğe giren, 23 Ekim 2014 tarihli ve 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun.

2 15 Temmuz 2015 tarihli ve 29417 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ve 15 Temmuz 2015 tarihinde yürürlüğe giren Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik.

3 Onay aynı zamanda 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'na uygun olmalıdır.

4 Kayıt için son tarih (Yönetmelik'te öngörüldüğü üzere) öncelikle 1 Haziran 2020 idi. Ancak, bu süreyi üç ay erteleme yetkisine sahip olan Ticaret Bakanlığı, Yönetmelik'te öngörülen süreleri uzatmıştır. Bu doğrultuda 23 Mayıs 2020 tarihinde Ticaret Bakanlığı, son kayıt tarihini üç ay uzattığını duyurmuş ve böylece son kayıt tarihi 1 Haziran 2020 yerine 1 Eylül 2020 olarak değiştirilmiştir.

5 İYS kapsamında katma değerli birtakım özellikler ise ücrete tabi olarak sunulmakta olup ücretli hizmet paketleri İYS'nin resmi internet sitesinde yayınlanmıştır.